Zabytki Lubawy

Lubawa jako dawne miasto biskupie posiada wiele zabytków sakralnych, które stanowią dużą atrakcję turystyczną. Najstarszym kościołem lubawskim jest kościół p.w. św. Anny (fara). Wzniesiony ok. 1330 roku był kilkakrotnie odbudowywany po pożarach trapiących miasto w XVI wieku - murowany z cegły w stylu gotyckim, jednonawowy. W pózniejszych wiekach wprowadzono w nim elementy renesansowe. Kościół posiada bogate wyposażenie wnętrza m. in. barokowy ołtarz główny z 1723r. z obrazem Matki Boskiej Różańcowej (ok. 1600r.). Równie piękne są barokowe ołtarze boczne. W kaplicy Mortęskich, przylegającej do kościoła od strony południowej, znajduje się barokowy ołtarz z figurką patronki Ziemi Lubawskiej Matki Boskiej Lipskiej. Przy parafii utworzono Muzeum Ziemi Lubawskiej, w którym znajdują się epitafia, obrazy oraz złotnicze wyroby sakralne. Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela, wchodzący w skład zespołu poklasztornego franciszkanów (od 1580r. bernardynów), zbudowano na początku XVII w. Kościół i klasztor znajdował się w rękach bernardynów do roku 1821. W tymże roku Prusacy przekazali kościół protestantom, a gmach klasztorny szkole i sądowi. Kościół posiada unikalny strop kasetonowy z XVII w. Na uwagę zasługuje również gotycki krucyfiks przywieziony na początku XVI w. przez franciszkanów z ich macierzystego klasztoru oraz płyta nagrobna fundatora klasztoru biskupa Mikołaja Chrapickiego znajdująca się w posadzce prezbiterium. Barokowy kościół p.w. św. Barbary zbudowano ok. 1770 roku. Zlokalizowano go na miejscu kaplicy św. Barbary zbudowanej z fundacji biskupa Mikołaja Chrapickiego, zniszczonej podczas wojen szwedzkich w 1629 roku, następnie odbudowanej i spalonej w wyniku pożaru w 1724 roku. Jest to kościół drewniany o konstrukcji zrębowej z późnobarokowym wystrojem wnętrza. Neogotycki kościół filialny p.w. Nawiedzenia NMP w Lipach został zbudowany w miejscu dawnej kaplicy ufundowanej w 1600 roku przez siostry Mortęskie: Magdalenę - ksieni chełmińskich benedyktynek oraz jej siostry: Zofię i Annę. Po pożarze kaplicy (1861r.) pobudowano w 1870 roku kościół, który jest dzisiaj miejscem kultu maryjnego Ziemi Lubawskiej. Co roku 2 lipca do pobliskich Lip ściągają na odpust rzesze pielgrzymów z Ziemi Lubawskiej, a także dalszych zakątków diecezji. Słynąca łaskami figurka Matki Boskiej Lipskiej - Patronki Ziemi Lubawskiej - w 1969 została ukoronowana przez Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Obecnie sanktuarium jest funkcjonalnie rozbudowane i może przyjmować wielotysięczne rzesze wiernych. Do cennych zabytków dzisiejszej Lubawy należy układ urbanistyczny miasta, bardzo czytelnie zachowany na "starym mieście". Układ średniowiecznej sieci ulicznej zachował się prawie bez zmian. Związane są z nim resztki dawnych fortyfikacji miejskich. Mury obronne o grubości 2.5 m zachowały się w zarysie fragmentarycznym w wielu częściach starego miasta. Z pięknego zamku biskupów chełmińskich, wzniesionego na początku XIV wieku i w pózniejszych wiekach rozbudowywanego, pozostały tylko ruiny. Zniszczony po pożarze w 1813 roku został całkowicie rozebrany w 1826 roku. Zachowały się jedynie kamienno - ceglane mury obronne oraz piękny ostrołukowy kamienny portal prowadzący na dziedziniec zamkowy.
Lubawskie zabytki
    * baszta gotycka z XIV-XVI wieku - ul. Pod Murami 28, przebudowana w XIX wieku na dom mieszkalny
    * baszta gotycka z XIV-XVI wieku - ul. Pod Murami 3O, przebudowana na dom mieszkalny w XVII i XVIII wieku
    * odcinki murów obronnych gotyckich z XIV-XVI wieku, zabezpieczone w latach 1958-1963 - mury widoczne są z ulic: Kopernika, Kupnera i Ogrodowej
    * ruiny zamku biskupów chełmińskich - gotyckie z początku XIV wieku, podejście do ruin z Placu 700-lecia
    * kościół farny pod wezwaniem św. Anny - gotycki z około 1330 r., dojścia ulicami: Zamkowa i Kościelna
    * kościół gotycki pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, zbudowany w latach 1496-1507 położony przy ulicy Kupnera
    * Szkoła Podstawowa wybudowana w roku 1502, przebudowana w XVII i XVIII wieku - ulica Kupnera
    * kościół pod wezwaniem św. Barbary, drewniany, barokowy, wybudowany w roku 1779 - wejście od ul. Grunwaldzkiej
    * kaplica szpitalna w Lubawie - wejście od ul. Grunwaldzkiej
    * figura przydrożna św. J ana z XIX wieku - położona przy drodze z Lubawy do Lip przy ul. Kupnera
    * ogrodzenie cmentarza parafialnego z XIX wieku - brama z figurkami świętych Jadwigi i Kazimierza przy ul. Grunwaldzkiej
    * szpital św. Jerzego ogrodzony murem neogotyckim z 1897 r., ulica Grunwaldzka
    * kamieniczka neoklasycystyczna pobudowana XIX wieku, ulicy św. Barbary 3
    * kamieniczka eklektyczna z początku XX wieku, ulica św. Barbary 30
    * dom z połowy XIX wieku - ulica Gdańska 11
    * secesyjna kamieniczka z początku XIX wieku - ulica Gdańska 11
    * kamieniczka secesyjna z początku XX wieku - ulica Gdańska 22
    * kamieniczka eklektyczna XIX/XX wiek - ulica Grunwaldzka 3
    * dom mieszkalny z XIX wieku - ulica Jagiellońska 8
    * dom neoklasycystyczny z XIX wieku - ulica Jagiellońska 9
    * kamieniczka klasycystyczna z XVIII wieku - wica Kilińskiego 4
    * kamieniczka XVIII/XX wiek - ulica Kilińskiego 6
    * kamienica secesyjna początek XX wieku - wica Kościelna 2/4
    * kamienica secesyjna początek XX wieku - ulica Kościelna 8
    * kamieniczka z XVIII wieku - wica Kościelna 20
    * dom z początku XIX wieku - ulica Kowalska 3
    * dom z początku XIX wieku - ulica Kowalska 5
    * kamieniczka secesyjna początek XX wieku - ulica Kupnera 6
    * kamienica eklektyczna z początku XX wieku - ulica Kupnera 7
    * dom neoklasycystyczny z początku XX wieku - ulica Kupnera 9a
    * willa pseudobarokowa z początku XX wieku - ulica Kupnera 21
    * willa neoklasycystyczna XIX/XX wiek - ulica Kupnera 38
    * secesyjna willa Concordia 1913 r. - ulica Kupnera 42
    * dom mieszkalny z pierwszej połowy XIX wieku - ulica Podgórna 2a
    * kamieniczka neoklasycystyczna z pierwszej połowy XIX wieku, ulica Pomorska 9
    * dom mieszkalny z pierwszej połowy XIX wieku - ulica Pomorska 13
    * kamieniczka z pierwszej połowy XIX wieku - ulica Pomorska 19
    * dom mieszkalny z pierwszej połowy XIX wieku - ulica Pomorska 21
    * dom mieszkalny z pierwszej połowy XIX wieku - ulica Pomorska 25
    * dom mieszkalny z pierwszej połowy XIX wieku - Plac 700-lecia 8 i 8a
    * kamienica neoklasycystyczna z XIX-XX wieku - ulica Spichlerzowa 2
    * kamienica z początku XX wieku - ulica Warszawska 5
    * kamienica secesyjna z początku XX wieku - ulica Warszawska 7
    * kamienica secesyjna z początku XX wieku - ulica Warszawska 12
    * dom neoklasycystyczny połowa XIX wieku - wica Warszawska 13
    * kamieniczka z początku XX wieku - wica Zamkowa 10
    * kamieniczka nepklasycystyczna z XIX wieku - ulica Zamkowa 11
    * kamienica z połowy XIX wieku - ulica Zamkowa 12
    * kamieniczka barokowa z XVIII wieku - ulica Zamkowa 23

    * Lokal gastronomiczny TEQUILA, ul. Kopernika 3
    * Lokal gastronomiczny, ul. Reymonta 69
    * Karczma "Nad Sandelą", ul. Wyzwolenia 4
    * Manthattan Club, ul. Papieża Jana Pawła II 15
    * Bar Lubawianka, ul. Reja 4
    * Restauracja Maximus, ul. Rzepnikowskiego 31/22
    * Bar "Nad Strugą", ul. Gdańska 28a
    * Troja, ul. Kopernika 2
    * Las Vegas, ul. Kowalska 4
    * Bar "Piotruś Pan", ul. Mieszka I 7
    * "Galon", ul. Zamkowa 16a
    * Hotel - Restauracja "Spichlerz", ul. Kupnera 14
    * Zajezdnia "Wichrowe Wzgórze", ul. Grunwaldzka 20